การบันทึกองค์ความรู้ การขับเคลื่อนสัมมาชีพชุมชนในส่วนขยายผล อ.สุไหงโก-ลก

องค์ความรู้รายบุคคลพัฒนากร ปี 2561

1.  ชื่อความรู้  การขับเคลื่อนสัมมาชีพชุมชนในส่วนการขยายผล

2.  ชื่อเจ้าของความรู้  นางสาวพอขวัญ  แก้วลายทอง  
     ตำแหน่ง นักวิชาการพัฒนาชุมชนชำนาญการ   

3.  หมวดองค์ความรู้ที่บ่งชี้  องค์ความรู้หมวดเทคนิคการพัฒนาอาชีพครัวเรือนตามแนวทางสัมมาชีพ

4.  ที่มาและเป้าหมายของการจัดการความรู้

ความเป็นมาของการขับเคลื่อนการสร้างสัมมาชีพชุมชน  โดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง  สืบเนื่องจากปัจจุบันนี้ สถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพของประชาชนภาคการเกษตรในชุมชนมีภาวะความเสี่ยงของอาชีพภาคเกษตรกรรมที่เกิดจากการประกอบอาชีพแบบดั้งเดิม เช่น ปลูกพืชเชิงเดี่ยว  โรคพืช  ราคาผลผลิตตกต่ำ  การไม่มีอาชีพหรือรายได้เสริม  หลังฤดูการผลิตและยังมีการรวมตัวกันเป็นกลุ่มอาชีพค่อนข้างน้อย  ส่วนกลุ่มอาชีพที่มีอยู่ยังไม่ได้รับการส่งเสริมและพัฒนาอย่างพอเพียง  ส่งผลให้ประชาชนต้องเคลื่อนย้ายไปประกอบอาชีพในเมือง  และมีส่วนราชการที่มีสถานที่หรือศูนย์ฝึกอบรมซึ่งสามารถปรับเปลี่ยนเป็นศูนย์ฝึกอาชีพ/แหล่งเรียนรู้การประกอบอาชีพได้  แต่ไม่ได้ใช้ประโยชน์เท่าที่ควร  ประกอบกับมีปราชญ์ชุมชนด้านอาชีพที่เชี่ยวชาญและประสบผลสำเร็จในการประกอบอาชีพด้านต่าง ๆ  อยู่ในหมู่บ้าน/ชุมชนแต่มีส่วนน้อยที่สามารถถ่ายทอดให้คนอื่นนำไปทำตามให้สำเร็จได้

ด้วยเหตุปัจจัยดังกล่าวข้างต้น  การดำเนินการในปี  ๒๕๖๐  นี้ จึงมุ่งเน้นที่การยกระดับเศรษฐกิจฐานราก  นั่นคือ  รายได้  ที่ต้องทำให้ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้น  โดยการสร้างอาชีพจึงเป็นที่มาของ “สัมมาชีพชุมชน” ซึ่งกำหนดแผนการสร้างสัมมาชีพชุมชนบนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงที่มีเป้าหมาย  คือ ประชาชนได้รับการพัฒนาอาชีพและมีรายได้เพิ่มขึ้น  โดยใช้หลักการให้ชาวบ้านสอนชาวบ้านในสิ่งที่เขาอยากทำ ฝึกปฏิบัติจริง ให้สามารถนำไปเป็นอาชีพได้  และในปี 2561  ได้มีการสนับสนุนงบประมาณเพื่อขยายผลการดำเนินกิจกรรม “สัมมาชีพชุมชน”  เพิ่มเติมในหมู่บ้านเดิมเพื่อให้เกิดการขยายผลครัวเรือนสัมมาชีพชุมชน

5.  วิธีการ/ขั้นตอนการจัดการความรู้

5.1   ศึกษาและทำความเข้าใจแนวทาง/รายละเอียดการดำเนินงานโครงการฯตามเอกสารคู่มือ

5.2   จัดทำแผนการดำเนินงานตามกรอบแนวทางการดำเนินงานโครงการฯ

5.3   ค้นหาและคัดเลือกปราชญ์ชุมชนเพื่อสร้างทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้าน โดยคัดเลือกผู้ที่มีความรู้และพร้อมที่จะถ่ายทอด  ประกอบด้วยวิทยากรผู้นำสัมมาชีพ 1 คนและปราชญ์ชุมชนที่เข้าร่วมเป็นทีมเพิ่มเติมอีกหมู่บ้านละ 4 คน รวมเป็นจำนวน 5 คน

5.4   ทีมวิทยากรสัมมาชีพเตรียมความพร้อมครัวเรือนเป้าหมายสัมมาชีพ จำนวน 26 ครัวเรือน  โดยแบ่งตามสัดส่วนของทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้านเฉลี่ย 1 คน ต่อ 6 ครัวเรือนเป้าหมายที่ต้องการฝึกอาชีพ เพื่อให้ความรู้เรื่องสัมมาชีพชุมชนและทบทวนความต้องการของครัวเรือนเป้าหมายฯ  ร่วมทั้งการประสานการจัดหาวัสดุสนับสนุนการฝึกอาชีพ 

5.5  ทีมวิทยากรสัมมาชีพชุมชนระดับหมู่บ้าน จำนวน 5 คน ดำเนินการฝึกอบรมสัมมาชีพชุมชนรายหมู่บ้านตามแผนปฏิบัติการที่กำหนด

     -  วันที่ 1– 3  สร้างความรู้  ความเข้าใจในเรื่องอาชีพที่ต้องการเรียนรู้

     -  วันที่ 4 ศึกษาดูงาน ศูนย์เรียนรู้ชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงในพื้นที่ใกล้เคียง

     -  วันที่ 5 ฝึกปฏิบัติภายในครัวเรือนเป้าหมายที่ต้องการฝึกอาชีพ

6.  ผลลัพธ์ที่ได้จากการจัดการความรู้ 
     6.1  เทคนิคและแนวทางในการทำงาน

            6.1.1 การคัดเลือกปราชญ์ควรคัดเลือกผู้ที่มีความรู้ความสามารถในการถ่ายทอดองค์ความรู้ได้อย่างแท้จริง  กล้าที่จะพูดและแสดงออก  และมีจิตอาสาในการช่วยเหลือเพื่อนบ้าน

            6.1.2 การคัดเลือกครัวเรือนเป้าหมายควรพิจารณาคัดเลือกที่มีความต้องการที่จะฝึกอาชีพเสริมอย่างแท้จริง 

            6.1.3 การศึกษาดูงานควรคัดเลือกพื้นที่ที่กลุ่มเป้าหมายให้ความสนใจและเมื่อไปดูแล้วสามารถนำความรู้ที่ได้กลับมาใช้ได้

            6.1.4 การฝึกปฏิบัติ  ควรแบ่งกลุ่มฝึกปฏิบัติเพื่อให้เกิดการเรียนรู้  และปฏิบัติครบถ้วนทุกคน  และทีมปราชญ์จะต้องกระตุนให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน 

    6.2  ข้อพึงระวัง

           6.2.1 การคัดเลือกอาชีพที่ฝึกควรพิจารณาอาชีพที่ครัวเรือนทั้ง  26  คน มีความเห็นพ้องต้องกันที่จะฝึก

           6.2.2 การคัดเลือกปราชญ์  ควรพิจารณาปราชญ์ที่มีความสามารถอย่างแท้จริงในการถ่ายทอด 

           6.2.3 ข้อควรคำนึงในการพิจารณาการเสนอโครงการด้านอาชีพของประชาชน1

                    (1) การรวมตัวเป็นกลุ่ม/องค์กร (5ก)
                           + ก1 = กลุ่ม
                           + ก2 = กรรมการ
                           + ก3 = กติกา
                           + ก4 = กิจกรรม
                           + ก5 = กองทุน
                     (2) ความสามารถด้านบริหารจัดการ
                            + ทุน (4M: Man, Money, Material, Machine) 
                            + เงิน
                            + แรงงาน/ความคิด (ไม่ใช่เงิน)
                            + ความรู้
                            + การจัดการเงินทุน/บัญชี/ทะเบียน/วัตถุดิบ/การผลิต/การตลาด/การวิเคราะห์ลูกค้า  (Bandwagon effect คือพฤติกรรมการซื้อสินค้าตามกระแสนิยม-Snob effect คือ พฤติกรรมการซื้อสินค้าสวนกระแสนิยม-Veblen effectคือ พฤติกรรมการซื้อสินค้าที่มีราคาแพง)
                           + ตลาด (Marketing Mix; 4P: Product, Price, Place, Promotion)

                             - แข็งขันสมบูรณ์

                             - แข็งขันไม่สมบูรณ์

                               -- ผู้ขายน้อยราย

                               -- กึ่งแข่งขันกึ่งผูกขาด

                               --ผูกขาด

                           + รายได้

                             - ใช้สอย (อุปโภคบริโภค)

                             - ออม เพื่อการลงทุนต่อไป 

                6.3 ปัจจัยแห่งความสำเร็จ

                      6.3.1 การคัดเลือกปราชญ์ที่มีความสามารถในการถ่ายทอด  และทีมปราชญ์ที่มีความพร้อมในการกระตุ้นให้ครัวเรือนเกิดการเรียนรู้

                      6.3.2 การติดตามให้ความช่วยเหลือแนะนำครัวเรือนเป้าหมายอย่างต่อเนื่อง

                6.4 ปัญหาและวิธีการแก้ไข

                      6.4.1  ครัวเรือนเป้าหมายขาดความกระตือรือร้นที่จะฝึกอาชีพ วิธีการแก้ไขต้องให้ทีมปราชญ์สัมมาชีพคอยช่วยกระตุ้นแนะนำ

                      6.4.2  การขับเคลื่อนกิจกรรมในรูปแบบกลุ่มจำเป็นต้องให้เจ้าหน้าที่เข้าไปติดตามและให้ความรู้อย่างต่อเนื่อง  เพื่อให้การดำเนินงานของกลุ่มเกิดความต่อเนื่อง

                6.5 ผลลัพธ์จากการแก้ปัญหาและการพัฒนาเรื่องนั้น

                      6.5.1  การที่ทีมปราชญ์คอยกระตุ้นแนะนำทำให้ครัวเรือนเป้าหมายมีความกระตือรือร้นในการที่จะฝึกปฏิบัติและนำกลับไปใช้จริง

                      6.5.2  การติดตามของเจ้าหน้าที่อย่างต่อเนื่องทำให้การดำเนินงานของกลุ่มสัมมาชีพมีกิจกรรมอย่างต่อเนื่องและสมาชีพมีแรงใจที่จะดำเนินกิจกรรมของกลุ่มต่อไป

---------------------------------------

1https://kamponginfo.blogspot.com/2018/02/blog-post_26.html