งานพัฒนาชุมชนร่วมสมัย (CD Transformation): การจัดการความรู้กองทุนแม่ของแผ่นดิน อ.สุคิริน จ.นราธิวาส ปี ๒๕๕๖

อำเภอสุคิริน จังหวัดนราธิวาส เป็นหนึ่งในสิบสามอำเภอของจังหวัดนราธิวาส ที่ได้ดำเนินการกองทุนแม่ของแผ่นดิน และเมื่อปี ๒๕๕๖ มีกองทุนแม่ของแผ่นดิน ๗ หมู่บ้าน

ทั้งนี้ การจัดการความรู้กองทุนแม่ของแผ่นดิน อ.สุคิริน จ.นราธิวาส ปี ๒๕๕๖ เป็นการจัดการความรู้กองทุนแม่ของแผ่นดินอำเภอสุคิริน เพื่อเผยแพร่เป็นแบบอย่างและมีการสร้างนวัตกรรมการดำเนินงานแก้ไขปัญหายาเสพติดโดยกองทุนแม่ของแผ่นดินจำนวน ๑ หมู่บ้าน นั้น อำเภอได้นำเสนอผลการจัดการความรู้กองทุนแม่ของแผ่นดินของ บ้านภูเขาทองหมู่ที่ ๒ ตำบลภูเขาทอง อำเภอสุคิริน โดยภาพรวม ดังต่อไปนี้

๑. การก่อเกิดและปัญหาของกองทุนแม่ของแผ่นดิน

กองทุนแม่ของแผ่นดินก่อเกิดจากได้รับเงินขวัญถุงผู้เข้ารับเงินพระราชทาน คือ นางจิราพร นกพรม อดีตผู้ใหญ่บ้านภูเขาทอง เมื่อปีพ.ศ.๒๕๕๒ และได้ดำเนินการเพื่อให้เกิดพลังเมื่อปีพ.ศ.๒๕๕๕ สมัย นายมนัส ตั้งใจ ผู้ใหญ่บ้านภูเขาทอง โดยหน่วยทหาร “ญาลันนันบารู” ได้มีการระดมสรรพกำลังคนในหมู่บ้านและคณะกรรมการกองทุนแม่ของแผ่นดิน จำนวน ๒๑ คน คณะกรรมการ ๑ คนรับผิดชอบดูแลมวลสมาชิก ๔ คน ด้วยความสมัครใจ โดยก่อนหน้านี้หน่วยงานปกครองเป็นผู้รับผิดชอบ และต่อมา หน่วยงานพัฒนาชุมชนได้รับมอบหมายให้มารับผิดชอบการดำเนินการต่อ

กองทุนแม่ของแผ่นดินบ้านภูเขาทองมีสมาชิก ๑๐๕ คน จาก ๑๐๐ ครัวเรือน ประชากร ๓๐๐ คน กิจกรรมที่สำคัญและภาคภูมิใจก็คือ บรรพชาสามเณรหมู่ ใช้งบกองทุนแม่ของแผ่นดิน จำนวน ๕,๐๐๐ บาท มีเยาวชนเข้าร่วมอบรมและเข้าค่ายจำนวน ๔๐ คน ณ โรงเรียนบ้านภูเขาทอง

การดำเนินงานกองทุนแม่ของแผ่นดินบ้านภูเขาทองทึ่คิดว่าเป็นปัญหาและต้องการพัฒนาและปรับปรุงให้ดีขึ้นได้แก่

-การบริหารจัดการองค์กรและการติดตามงาน

-การสร้างจิตสำนึกให้กับประชาชนในหมู่บ้านให้ตระหนักถึงความสำคัญของกองทุนแม่ของแผ่นดินที่จะก่อให้เกิดการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในหมู่บ้านอยู่เสมอ

-การพัฒนาผู้นำให้มีความกระตือรือร้นและให้ความสนใจต่อกิจกรรมต่างๆ ของกองทุนแม่ของแผ่นดินให้มากยิ่งขึ้น

-เห็นควรอบรมคณะกรรมการกองทุนแม่ของแผ่นดินทั้งคณะเพื่อให้มีทักษะด้านการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพ

สำหรับการบริหารจัดการที่ได้ดำนินการที่ผ่านมานั้นได้มีการคัดเลือกคณะกรรมการด้วยความสมัครใจเพื่อทำหน้าที่สร้างความเข้าใจโครงการทุกครัวเรือน และผู้ที่เป็นสมาชิกที่เข้าร่วมโครงการก็ด้วยความสมัครใจเช่นกันและไม่มีการบังคับ และมีการความตั้งใจที่จะออกกฎของชุมชนให้มีความเข้มแข็งและสร้างความรู้ความเข้าใจ เรื่องยาเสพติดและโทษของยาเสพติดรวมทั้งการจัดกิจกรรมอื่น ๆ ร่วมกันกับสมาชิกอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้มีการจัดกิจกรรมรับรองครัวเรือนปลอดภัยจากยาเสพติดด้วยการจัดเวทีประชาคมในหมู่บ้านส่วนโครงสร้างขององค์กรมีการแต่งตั้งผู้ที่รับผิดชอบการดำเนินงานและมีทะเบียนต่างๆ รวมทั้งบัญชี และมีการแต่งตั้งคณะกรรมการฯอย่างชัดเจน อาทิเช่น ประธาน รองประธานเลขานุการ เหรัญญิก และมีการควบคุมด้านการเงินกองทุนแม่ของแผ่นดินด้วยการเปิดบัญชีธนาคารและให้สามารถเบิกจ่าย ๒ ใน ๓ ของผู้เปิดบัญชี ทั้งนี้ คณะกรรมการกองทุนแม่ของแผ่นดินบ้านภูเขาทองได้ยึดพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่พระองค์ทรงได้ตรัสว่า “งานทุกชิ้นต้องกำหนดเวลาแล้วเสร็จ” และได้กำหนดบทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการฯไว้ ๑๐ ประการดังต่อไปนี้

๑.รักษาความศักดิ์สิทธิ์ของทุนแม่ของแผ่นดิน

๒.เป็นตัวอย่างในการแสดงความจงรักภักดีอย่างสูงสุดในหมู่บ้าน/ชุมชน

๓ร่วมบริหารและดำเนินการกองทุนแม่ของแผ่นดินไม่ให้หยุดนิ่ง ให้มีความต่อเนื่องอยู่เสมอ

๔.ประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนในหมู่บ้านและประชาชนทั่วไป มีความศรัทธากองทุนแม่ของแผ่นดินด้วยการปฏิบัติและการเชิญชวน

๕.ดูแลครัวเรือนสมาชิกกองทุนแม่ของแผ่นดินตามที่ได้อาสาดูแลหรือได้รับมอบให้ดูแลอย่างใกล้ชิด

๖.ร่วมพิจารณาการใช้จ่ายเงินกองทุนแม่ของแผ่นดินให้เป็นไปตามปรัชญาแนวคิดของโครงการ

๗.ดำเนินการจัดเก็บเงินกองทุนแห่งศรัทธาจากสมาชิกสัปดาห์ละ ๑ ครั้ง

๘.ร่วมพิจารณาจัดกิจกรรมเพื่อขยายกองทุนตามแนวทางแห่งปรัชญา

๙.ร่วมช่วยเหลือกองทุนให้นำไปสู่การแก้ไขปัญหายาเสพติดของชุมชนอย่างยั่งยืน

๑๐.ดำเนินการใด ๆ ตามความคิดริเริ่มที่เป็นประโยชน์ต่อกองทุนแม่ของแผ่นดิน

ส่วนสมาชิกของกองทุนแม่ของแผ่นดินบ้านภูเขาทองแล้วได้กำหนดกฎหลักกองทุนแม่ของแผ่นดินและให้มีการถือปฏิบัติ ดังต่อไปนี้

๑.สมาชิกร่วมประชุมกันเป็นนิตย์

๒.สมาชิกหมั่นเริ่มและเลิกประชุมพร้อมกัน

๓.สมาชิกยอมรับมติส่วนใหญ่ของที่ประชุมในการแก้ไขปัญหาด่วน

๔.สมาชิกให้การยอมรับและเคารพผู้อาวุโส

๕.สมาชิกให้การสงเคราะห์และช่วยกันเหลือผู้ด้อยโอกาสในสังคม เช่น เด็ก สตรี คนชราคนพิการ และคนที่ยากจนกว่า

๖.สมาชิกเสริมและรักษาวัฒนธรรมประเพณีที่ดีงาม

๗. สมาชิกช่วยกันทะนุบำรุงศาสนา

สำหรับกฎรองอื่น ๆ นั้นมีความตั้งใจที่จะให้มีการกำหนดเป็นกฎที่ชุมชนร่วมกัน หากเห็นว่ามีความจำเป็นที่จะต้องกำหตดตั้งขึ้นมาตามความเหมาะสมของสถานการณ์ซึ่งจะขึ้นอยู่กับสถานการณ์นั้น ซึ่ง ณ วันนี้ ยังไม่มีการตั้งกฎใด ๆ เพิ่มขึ้น

สิ่งที่คณะกรรมการและสมาชิกกองทุนแม่ของแผนดินบ้านภูเขาทองคาดหวังและปรารถนาจากกองทุนแม่ของแผ่นดิน ได้แก่

-อยากให้ชุมชนมีความสุข ปลอดจากยาเสพติด ต้องการให้ชุมชนเกิดความสามัคคี

-อยากให้ส่วนราชการหรือพี่เลี้ยงที่เกี่ยวข้อง คณะกรรมการและสมาชิกทุกคนมีจิตสำนึกรณรงค์การพัฒนาขับเคลื่อนกองทุนแม่ของแผ่นดินอย่างต่อเนื่อง

-สิ่งที่ปรากฏขึ้นและเป็นพลังในปัจจุบัน คือ การรวมพลัง “ชัยชนะยาเสพติดที่ยั่งยืนสนองพระราชปณิธาน” อันแสดงถึงความจงรักภักดีต่อสถาบัน ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

ส่วนปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นแล้วในหมู่บ้านภูเขาทองที่เห็นว่ามีความดีงามนั่นคือชุมชนเกิดความเข้าใจปรากฏการณ์ในการรับธง “กองทุนแม่ของแผ่นดิน”หน้าพระบรมฉายาลักษณ์ มีความซาบซึ้งและประทับใจพร้อมที่จะปฏิบัติรณรงค์ช่วยกันต่อต้านยาเสพติดเพื่อแม่ของแผ่นดินให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อชุมชนและประเทศชาติ

ในอนาคตอยากเห็นการดำเนินกิจกรรมต่างๆ ของกองทุนแม่ของแผ่นดินบ้านภูเขาทองให้เป็นที่ประจักษ์ชัดต่อสาธารณชนทั้งหลายได้แก่

-กองทุนแม่ของแผ่นดิน สามารถล่อหลอมจิตใจคนในชุมชน มีความรัก มีความเอื้ออาทรและมีการแบ่งปัน ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน

- กองทุนแม่ของแผ่นดิน ซึ่งเป็นจุดศูนย์รวมยึดเหนี่ยวจิตใจคนในชุมชนให้มีความปึกแผ่นยิ่งขึ้นในทุก ๆ ด้านและสามารถขัดเกลาเยาวชนในชุมชนไม่ให้เกิดความขัดแย้งสร้างความเข้าใจของคนในชุมชนและกองทุนแม่ยืนหยัดได้อย่างต่อเนื่อง

- จัดให้มีการทอดผ้าป่าระดมทุนและการระดมทุนให้กับกองทุนแม่ของแผ่นดินในหลาย ๆ รูปแบบ

- เยาวชนได้รับการเอาใจใส่ดูแล จากกองทุนแม่ของแผ่นดินสามารถลดช่องว่างและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยงานราชการต่างๆ รวมทั้ง เกิดความใกล้ชิดสนิทสนม ระหว่างผู้ใหญ่ต่อเยาวชนหรือวัยรุ่น มีความตั้งใจที่จะพัฒนาบ้านภูเขาทองในทุก ๆ ด้าน

๒. บทเรียนการดำเนินงานกองทุนแม่ของแผ่นดินที่สำคัญ

ประเด็นสำคัญ	วิธีการที่ทำให้หมู่บ้านประสบผลสำเร็จและก่อให้เกิดความรู้และนวัตกรรมและการดำเนินงานแก้ไขปัญหายาเสพติดที่สามารถถ่ายทอดการเรียนรู้เป็นแบบอย่างได้
การก่อเกิดกลุ่ม	เกิดจากความพยายามด้วยความเสียสละและบริสุทธิ์ใจของบุคคลในหมู่บ้าน และการได้รับการสนับสนุบจากหน่วยงานภายนอกที่จะน้อมนำกองทุนแม่ของแผ่นดินให้เกิดประโยชน์สูงต่อคนในหมู่บ้าน
การดำเนินงานคณะกรรมการ	คณะกรรมการเข้ามาบริหารงานด้วยความสมัครใจ และพร้อมที่จะเสียสละเวลาส่วนตน เพื่อรับผิดชอบมวลสมาชิก ๑ ต่อ ๔ คน
การกำหนดกฎกติกา	คณะกรรมการและสมาชิกยึดมั่นในกฎกติกาที่ได้กำหนดไว้อย่างเคร่งครัด และพร้อมที่จะกำหนดกฎสำรองไว้ตามความเหมาะสมของสถานการณ์
การจัดการกองทุน	มีการใช้ทุนในการดำเนินกิจกรรมและพร้อมที่จะระดมทุนในหลาย ๆ รูปแบบ เพื่อให้กองทุนได้เพิ่มพูนและสามารถดำเนินกิจกรรมได้อย่างต่อเนื่อง
การจัดกิจกรรม	มีการจัดกิจกรรมโดยให้เยาวชนได้เข้ามามีส่วนร่วม และกิจรรมนั้น บ่งบอกถึงการลดช่องว่างระหว่างวัย และน้อมนำพระบรมรโชวาทของพระบาทสมเด็จพระเจ้าหัว เพื่อให้การที่ดำเนินการบรรลุผลสำเร็จ